سم زدایی و انواع آن

سم زدایی که در بین عامه مردم به تصفیه یا عوض کردن خون از مواد شهرت دارد اولین مرحله درمان اعتیاد به مواد مخدر است.

بسیاری از مردم سم زدایی را معادل ترک اعتیاد می دانند و فکر می کنند با سم زدایی مشکل شخص معتاد برای همیشه حل می شود! اینکه واقعیت سم زدایی چیست و چه جایگاهی در درمان اعتیاد دارد مواردی است که در ادامه مقاله به آن می پردازیم.

همچنانکه بارها گفته ایم درمان اعتیاد دو مرحله دارد.

مرحله اول پاک شدن یا برطرف کردن وابستگی بدنی به مواد بصورتی که بعد از آن، بیمار با عدم مصرف مواد مخدر خمار نشود.

و مرحله دوم پاک ماندن یا برطرف کردن وابستگی روانی بیمار به صورتیکه شخص بتواند هوس و وسوسه مصرف مواد را در وجود خود کنترل کرده و همیشه انگیزه پاک ماندن را در خود بالا نگاه دارد.

پس به تمام کارهایی که در جهت پاک شدن بدن بیمار از مواد انجام می شود سم زدایی می گویند. نباید تصور کنیم سم زدایی کاری عجیب و غریب و پیچیده است!

انواع سم زدایی

سم زدایی یابویی یا همان ترک یابویی

اگر فرد معتاد به مدت حداقل 8 روز مواد مخدر و جایگزین های آنرا مصرف نکند. بدون هیچگونه دارویی بعد از تمام شدن علایم خماری که در بسیاری از موارد سخت و طاقت فرساست خود بخود پاک شده و پس از آن دیگر خمار نخواهد شد! شاید این ساده ترین و در عین حال پر دردسرترین نوع سم زدایی باشد! به این سم زدایی در اصطلاح ترک یابویی گفته می شود! این نوع سم زدایی در کمپ ها انجام می شود و قبلا نظایر آن را در فیلم ها زیاد می دیدیم که با بستن شخص به تخت همراه بود!

سم زدایی با کلونیدین بصورت سرپایی

در این نوع سم زدایی بیمار مصرف مواد را قطع کرده و علایم خماری با استفاده از داروهای مختلف که توسط پزشک تجویز می شود کم می شود. داروی اصلی که برای این نوع سم زدایی استفاده می شود کلونیدین است. این نوع سم زدایی برای مصارف کم و سبک مواد و بیشتر بر اساس تمایل بیمار توسط پزشک دوره دیده و با تجربه مورد استفاده قرار می گیرد. بعد از سم زدایی یابویی این نوع سم زدایی از نظر سختی و پر دردسر بودن در مرتبه دوم قرار دارد!

سم زدایی سرپایی با داروهای آگونیست مانند متادون و بوپره نورفین

در این روش متادون یا بوپرکسین به بیمار تجویز شده و طبق یک برنامه مشخص مقدار آن کم شده و قطع می شود. با کم کردن مقدار دارو علایم بسیار خفیف خماری ظاهر شده و سپس قطع می شود. استفاده از این داروها حتما نیاز به تجربه و آموزش در دوره های تخصصی دارد. در صورت استفاده خود سرانه از این داروها خطر عوارض جبران ناپذیر مانند مرگ، بیمار را بشدت تهدید می کند! این روش سم زدایی همچنانکه گفته شد اگر توسط پزشک با تجربه و دوره دیده انجام شود مورد قبول ترین روش سم زدایی توسط بیماران محسوب می شود و درصد موفقیت زیادی دارد.

سم زدایی سریع بصورت بستری یا RD

در این نوع سم زدایی بیمار به مدت حداقل چهار روز در مرکز بستری یا بیمارستان بستری شده و با استفاده از دارو بتدریج از مواد پاک می شود. در این روش از داروهای آنتاگونیست مانند نالوکسان و نالتروکسان نیز استفاده می شود که روند دفع مورفین از بدن را سریعتر می کنند. در این نوع سم زدایی مانند سایر روشها علایم ترک خفیف تا متوسط را تجربه می کند ولی با توجه به اینکه تحت نظر است این علایم توسط تیم پزشکی درمان می شوند.

سم زدایی فوق سریع یک روزه بصورت بستری یا UROD

در این روش نیز از داروهای آنتاگونیست در حجم زیاد استفاده می شود و به علت اینکه بیمار در حال هوشیاری توانایی تحمل علایم خماری شدید این روش را ندارد بیمار را بیهوش می کنند.

مکانیسم سم زدایی

جالب است بدانید که در تمامی روش های سم زدایی یک اتفاق مشترک می افتد. با عدم مصرف مواد توسط شخص مورفین موجود در بدن به تدریج از سطح سلولها جدا شده و وارد خون می شود با گذشتن خون از داخل کبد مورفین تجزیه شده و از طریق ادرار و مدفوع خارج می شود. تنها تفاوت روشهای سم زدایی داروهایی، است که در این روش ها مورد مصرف قرار می گیرد.

در سم زدایی با کلونیدین علایم ترک یا خماری کاهش می یابد.
در سم زدایی با داروهای آگونیست بخاطر اینکه مقداری از مواد موجود در بدن با این داروها جایگزین می شود علایم ترک بصورت خفیف و به تدریج ظاهر می گردد و در مدت زمان کوتاهی از بین می رود.
در سم زدایی به روش های سریع و فوق سریع استفاده از داروهای آنتاگونیست با عث می شود که روند دفع مورفین از بدن سرعت بیشتری پیدا کند.

پس اگر تاکنون فکر می کردید در روش سم زدایی، خون تعویض می شود، از همین الان این تصور غلط را فراموش کنید.

نکته دیگری که فهمیدن آن خالی از لطف نیست اینست که میزان عود و برگشت بیماران درمان شده در تمامی روشها تقریبا یکسان است و میزان پاک ماندن این بیماران ارتباط چندانی با روش سم زدایی ندارد. اقدامات بعد از سم زدایی مانند درمان نگهدارنده با نالتروکسان، درمان های روانشناختی، درمان بیماریهای زمینه ای همراه ( اعم از بیماری های جسمی و روانی )، آموزش خانواده و حمایت های اجتماعی در میزان پاک ماندن بیماران درمان شده حرف اول را می زنند!

متاسفانه در بسیاری از موارد خود بیمار یا خانواده و اطرافیان آن روش سم زدایی را انتخاب می کنند. در حالیکه روش سم زدایی بهتر است توسط پزشک درمانگر انتخاب شود. پزشک درمانگر بعد از مشاوره و معاینه بیمار تصمیم می گیرد که کدام روش سم زدایی برای بیمار از نظر کم خطر بودن و به صرفه بودن مناسب است. در مواردی که پزشک تشخیص دهد بیمار با سم زدایی، نتیجه زیادی نخواهد گرفت درمان طولانی مدت و نگهدارنده با متادون ( MMT ) یا درمان طولانی مدت و نگهدارنده با بوپره نورفین ( BMT ) بهترین درمان ممکن خواهد بود.

بازگشت به صفحه اصلی ...